Γράψαμε και άλλοτε πως η υπερχιλιετία του οργανωμένου βίου του Αγίου Όρους, με την αγαστή συνεργασία ανθρώπων από διαφόρους τόπους, θα μπορούσε ν' αποτελεί πρότυπο και άλλων μικρών ή μεγάλων κοινωνιών.
Βέβαια ο συνδετικός κρίκος όλων των ανθρώπων στο Άγιον Όρος ήταν η κοινή πίστη, η θερμή ελπίδα στον Χριστό. Δυστυχώς σε αρκετές χώρες της Ευρώπης γίνεται προσπάθεια ν' απομακρυνθεί ο χριστιανικός ιστός και ν' αποκοπούν οι χριστιανικές ρίζες. Η ανάγνωση ενός μικρού αλλά ενδιαφέροντος βιβλίου του Ανθρωπιστικού Συνδέσμου Αθηνών «Τα θεμέλια της Ευρώπης», όπου κατατίθενται 33 μαρτυρίες επιφανών Ευρωπαίων, μ' έκανε να σύρω τις γραμμές αυτές, ανθολογώντας λόγους τους, που νομίζω είναι αρκετά αξιοπρόσεκτοι.

Ο σημαντικός Γάλλος φιλόσοφος Γκαμπριέλ Μαρσέλ έλεγε πως «ο χριστιανισμός θα μπορούσε να γίνει μόνος ειρηνοποιός, εφόσον θα έμενε συνεπής με τον εαυτό του». Ο επίσης μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος Ζακ Μαριταίν τόνιζε πως ο ευρωπαϊκός πολιτισμός έχασε και την ανθρωπιστική του αξία «κατά το μέτρο που έπαψε να έχει κέντρο του τον Θεό. Και αυτό ακριβώς αποτελεί την τραγωδία του καιρού μας». Ο Γερμανός φιλόσοφος κα ψυχίατρος Καρλ Γιάσπερς στο βιβλίο του «Το πρόβλημα της ενοχής» αναφέρει πως για την προσέγγιση του θεού χρειάζεται ταπεινοφροσύνη και κάθαρση και καταλήγει «Ο Θεός υπάρχει. Και όλα αν εξαφανισθούν, ο θεός υπάρχει». Έτσι εκφράζονται οι φιλόσοφοι άλλα και μεγάλοι επιστήμονες και καλλιτέχνες καθώς και πολιτικοί. Ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Κόνραντ Αντενάουερ σ' ένα τελευταίο του άρθρο κατέληγε: «Έχω πεισθεί πια, ότι στο εξής τα έθνη πρέπει να κυβερνώνται από τις θείες αρχές, ειδάλλως θα βαδίσουν προς τον αφανισμό. Ο χριστιανισμός αποτελεί την ανεκτίμητη πνευματική κληρονομιά, τη γονιμότατη παράδοση για τα έθνη». Ο πρόεδρος της Γαλλίας Ντε Γκωλ στη «Μακεδονία» την 6.5.1967 δήλωνε θαρρετά: «Αν εκκλησιάζομαι τώρα τακτικά δεν είναι από μια συνήθεια. Είναι από μία κατασταλαγμένη πίστη». Και καταλήγει: «Σε τίποτα δεν εμποδίζει η θρησκευτική μου πίστη να θαυμάζω ή να μελετώ ή να παραδέχομαι ή να αγωνίζομαι για την επιστήμη. Η θρησκευτικότητα μου ποτέ δεν με εμπόδισε να αγκαλιάσω την αληθινή καινοτομία, την αληθινή κατάκτηση.
Οι πρωτεργάτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ρομπέρ Σούμαν και Ζακ Μοννέ ήταν «θρησκευτικές προσωπικότητες με ηθικό κύρος και πνευματική ακτινοβολία». Ο Σούμαν είχε τις αρετές της μετριοφροσύνης, ακεραιότητας και τιμιότητας και ο Μοννέ ήταν στον ιδιωτικό βίο πολύ πιστός. Ο πρώην πρόεδρος της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ κάθε πρωί διαβάζει τούς Ψαλμούς της Αγίας Γραφής. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ ομολόγησε πως «ηθικές αξίες που δημιούργησε και εξέφρασε για αιώνες η θρησκεία, μπορούν να βοηθήσουν στην προσπάθεια αναγέννησης της πατρίδας μας».

Εδώ στην αθωνική ησυχία, διαβάζοντας από τη μια όλα αυτά, κι ακούγοντας από την άλλη τους προσκυνητές να μας μεταφέρουν την αγωνία τους για τα παιδιά τους και το μέλλον του τόπου μας μένουμε σκεφτικοί. Βία στα γήπεδα, βιασμοί στα σχολεία, καταλήψεις και απεργίες, τηλεοπτικά προγράμματα ανούσια, ηθοφθορία, αδιάφορα, ρηχότητα κι επιπολαιότητα. Μήπως χρειάζεται αναθεώρηση της πορείας; Μήπως η Ορθοδοξία έχει να καταθέσει ένα ουσιαστικό λόγο στην Ελλάδα και την Ευρώπη; Την Ευρώπη που προβληματίζεται και αναζητά φως, ως σημαίνουν και οι αναφερθέντες λόγοι αξιόλογων ονομάτων, ενώ στην Ελλάδα κάποιοι διανοούμενοι μιλούν για τον πλήρη αποχρωματισμό μας...

Προ καιρού έλαβα μία επιστολή από τη Θεσσαλονίκη που κατέληγε: «Τα πράγματα δυσκόλεψαν νωρίτερα απ' ότι περίμενα και παλεύω τους φόβους μου, ώστε να μπορώ να στηρίζω και την οικογένεια, αλλά έχω μια θλίψη μέσα μου. Βλέπω γύρω μου ανασφάλεια και μια κοινωνία που εκμαυλίζεται, απ' αυτούς που θέλουν να μας κάνουν ρομπότ. Προωθούνται οι κακοί και οι συναισθηματικά σακάτηδες που μας κλέβουν. Κανείς δεν σκέφτεται πλέον τον τόπο. Μόνο με τη βοήθεια του θεού θ' αντέξουμε κι ελπίζω να μη γίνουμε τόσο τιποτένιοι, ώστε να σταματήσει ν' ασχολείται μαζί μας. Ντρέπομαι κι όλας γιατί ενώ έχουμε την υγεία μας δεν αισιοδοξώ. Ελπίζω στο Άγιον Όρος...».
Νομίζω πως πολλοί θα υπέγραφαν την επιστολή αυτή. Δεν είναι υπερβολική και δεν διακατέχεται από φθηνά παράπονα. Ο νέος αυτός οικογενειάρχης δεν φαίνεται ανυποψίαστος και απροετοίμαστος. Παρότι ήταν έτοιμος από καιρό, τα καθημερινά προβλήματα τον φοβίζουν και δικαιολογημένα τον κουράζουν. Συχνά μάλιστα οι νέοι μεγαλώνουν με μία αρκετά λαθεμένη αγωγή ότι στη ζωή θάχουν μόνο επιτυχίες. Ξαφνικά βλέπουν ότι οι αποτυχίες είναι πιο πολλές και βρίσκονται εντελώς ανέτοιμοι να τις αντιμετωπίσουν. Ο επιστολογράφος έχει, λέει,μια θλίψη μέσα του. Να σας πω, από το να κάνει τον ψευτοχαρούμενο και τον τέλεια ευτυχισμένο και να κοροϊδεύει: τον εαυτό του και τους άλλους, είναι προτιμότερη η ειλικρίνεια, η σοβαρότητα, η κριτική και η αυτοκριτική Μόνο που μια συνεχής θλίψη φέρνει φθορά και καταλήγει σε κατάθλιψη και απογοήτευση.
Έχει άδικο να γράφει πως γύρω του παρατηρεί συνεχώς φαινόμενα που του δημιουργούν ανασφάλεια; Δεν είναι έτσι; Η διαφθορά, η αδιαφάνεια, η ανειλικρίνεια, η ανεντιμότητα κυριαρχούν. Σιγά - σιγά κάνουν τον άνθρωπο να μην αντιδρά και να θεωρεί μάλιστα την απάτη ευφυΐα, το ψεύδος καπατσοσύνη, το άηθες φυσικό. Αποτέλεσμα του φαύλου αυτού κύκλου να προωθούνται όντως οι ανάξιοι, οι ανίδεοι, οι ασυνείδητοι, οι πονηροί. Η ηθική, η τιμιότητα, για να μην πω η ταπείνωση, θεωρείται πλέον μεγάλη ανοησία. Γι' αυτό ο τόπος πάει έτσι. Κατρακυλά. Δεν νομίζω ότι φταίει κανένας ξένος για όλα αυτά.
Ο καλός επιστολογράφος καταλήγει πως η βοήθεια του θεού δεν είναι διόλου ασήμαντη στην αντιμετώπιση αυτών των δύσκολων και πικρών καταστάσεων και περιστάσεων. Είναι αλήθεια πως ο Θεός δεν επεμβαίνει απροσκάλεστα. Ο Θεός δεν φωνάζει. Ακούει και βλέπει καλά. Υπομένει και ανέχεται. Δεν ξεσυνερίζεται. Δεν θερίζει όπου δεν σπέρνει. Δεν είναι υπεράγαν απαιτητικός. Ο θεός δεν απομακρύνεται και ποτέ δεν απεχθάνεται. Ελπίζει, υπομένει, αγαπά, αναμένει, προσμένει πάντοτε. Η μετάνοια είναι για όλους.
Μου έκανε εντύπωση η προτελευταία φράση της επιστολής: «Ντρέπομαι κιόλας γιατί ενώ έχουμε την υγεία μας δεν αισιοδοξώ». Μη νομίζετε ότι είναι μικρή κουβέντα αυτή. Μη θεωρείτε ότι η υγεία είναι αναφαίρετη και αυτονόητη. Δεν θες πολύ να βρεθείς στο νοσοκομείο. Όταν λείψει κάποιου η υγεία τότε αντιλαμβάνεται την πολυτιμότητά της, το τί μεγάλο δώρο Θεού είναι στον άνθρωπο. Μετά από μια εγχείρηση, όταν δεν πονούσα, αναφώνησα: Υπάρχουν άνθρωποι που δεν πονάνε και δεν λένε δόξα τω Θεώ;

Αγαπητέ μου επιστολογράφε, συχνά ντρέπομαι και απορώ που είμαι καλά. Αν επιτρέπεται να πούμε όλα επιτρέπονται έκτος από την απόγνωση. Βέβαια ένας σύγχρονος φιλοσοφοθεολόγος ομιλεί για το προνόμιο της απελπισίας, αλλά οπωσδήποτε με άλλη έννοια δηλαδή θα πρέπει κάποτε ν' απαλλαγούμε από τα δεκανίκια που συντηρούν μια ψεύτικη αξιοπρέπεια, έ να λανθάνοντα εγωισμό και μια ανάξια υπόληψη. Αν εσύ ελπίζεις στο Άγιον Όρος, ελπίζω κι εγώ σε τέτοιους επιστολογράφους, που αντιδρούν να συγχρωτισθούν άκοσμο κόσμο και να γίνουν μάζα, χυλός και Συνεχίζω αμετανόητα να ελπίζω στον Θεό και ν' αγαπώ την Ελλάδα.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης να ξεχωρίζεις, να’ χεις μνήμη, να πιστεύεις και ν' αγαπάς την πατρίδα δεν σημαίνει ότι είσαι φονταμενταλιστής, εθνικιστής θρησκόληπτος. Θέλω να πεθάνω ελεύθερος αγαπώντας...

Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης
Κείμενο γραμμένο ειδικά για το βιβλίο ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΟΡΕΙΑ